ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Ιστορία του κτιρίου

Κατά τη μία εκδοχή το θεραπευτήριο κτίστηκε γύρω στο 1900-1901, την περίοδο της μεγάλης οικοδομικής δραστηριότητας της πόλης, όπως και τα κτίρια του Διοικητηρίου, του Γ΄ Σώματος Στρατού και της Φιλοσοφικής Σχολής. Ο αρχιτέκτονάς του δεν είναι γνωστός, πιθανολογείται όμως, λόγω της μεγάλης ομοιότητας με τα μορφολογικά στοιχεία του Γ΄ Σώματος Στρατού, ότι είναι ο ίδιος ο V. POSELLI, το οποίο δεν επιβεβαιώνεται από πηγές, ωστόσο το 2018. ο Γ. Παπασουλιώτης εντόπισε τα αρχικά Β.Π ως υπογραφή πάνω στο κτίριο.

Κατά την άλλη εκδοχή η ανοικοδόμησή του τοποθετείται μεταξύ του 1902-1903, μετά από πρωτοβουλία του Δημάρχου Χουλουσή Μπέη και σε σχέδια του Ξενοφώντα Παιονίδη. 

Κατά μία τρίτη εκδοχή αναφέρεται η ίδρυση Δημοτικού Νοσοκομείου στα 1875 από τον MIDHAT PASA, χωρίς να διευκρινίζεται αν πρόκειται για το ίδιο κτίριο. Στους χάρτες πάντως του Δήμου του 1898 δεν είναι καταγραμμένο κανένα κτίσμα στη δεδομένη περιοχή. Μαζί με το Νοσοκομείο «Χιρς»  αποτελούσαν στην αρχή του αιώνα τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της πόλης.

Το κτίριο του Γ.Ν.Θ. «Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ»  ανήκει στα νεότερα μνημεία της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στο Β.Α. τμήμα της πόλης και στα αρχεία του Νοσοκομείου και του Δήμου δεν υπάρχουν στοιχεία που ν΄ αναφέρουν την ακριβή ημερομηνία ανέγερσής του.

Αρχικά τις εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου περιτριγύριζε ένα οικόπεδο 54.043 τ.μ. με την έκταση του Λυσσιατρείου και έφερε το όνομα GUREBA HASTAHANESI (Νοσοκομείο Απόρων Ξένων) ή HAMIDIYE αργότερα BALEDIYE. Σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας “Αλήθεια” (1905), στο ισόγειο υπήρχαν το γραφείο του Διευθυντή, το γραφείου του ιατρού υπηρεσίας, τα εξωτερικά ιατρεία, το φαρμακείο, η αίθουσα ηλεκτρισμού, η αίθουσα μαλάξεων, απολυμαντήριο, λουτρώνες, μηχανήματα ψυχρολουσίας, χημείο, μαγειρείο, το εστιατόριο ανώτερου προσωπικού, πλυντήριο και άλλα διαμερίσματα. Στον επάνω όροφο υπήρχε αίθουσα χειρουργικών νοσημάτων ανδρών με 25 κλίνες, δυο αίθουσες χειρουργικών νοσημάτων γυναικών με 5 κλίνες εκάστη, μια αίθουσα παθολογικών νοσημάτων γυναικών με 20 κλίνες, δυο αίθουσες παθολογικών νοσημάτων ανδρών με 15 κλίνες η καθεμιά, αίθουσα φυματιόντων, αίθουσα οφθαλμολογικών νοσημάτων, σύνολο 100 κλίνες. Η σπουδαιότερη αίθουσα του ορόφου, είναι η αίθουσα του χειρουργείου με πληρέστατη συλλογή ιατρικών εργαλείων, καθώς και κλίβανους, μηχανήματα αποστείρωσης ζεστού και κρύου νερού. Εκατέρωθεν των χειρουργείων, βρίσκονται τα δωμάτια των “επί ιδιαιτέρα πληρωμή ασθενών” και στην πρόσοψη η επίσημη αίθουσα υποδοχών, πολυτελής και διακοσμημένη με βαριά χαλιά και κουρτίνες. 

Mετά το 1912 ονομάστηκε Δημοτικό Νοσοκομείο, αφού περιήλθε στο Δήμο Θεσσαλονίκης από τον αντίστοιχο Τούρκικο και καταγράφηκε στα Δημοτικά κτηματολόγια σαν ιδιοκτησία του (λόγω χρησικτησίας) στις 8-7-1944. Ήδη από το 1910 είχε ανακαινιστεί και πλέον περιλαμβάνει Παθολογικό, Παιδιατρικό, Χειρουργικό, ΩΡΛ, Oφθαλμολογικό, Oυρολογικό, Ακτινολογικό, Oρθοπεδικό αλλά και Μικροβιολογικό τμήμα. Το 1941 το κτίριο επιτάσσεται και το νοσοκομείο μεταφέρεται στην Καλαμαριά, μέχρι και το 1945 οπότε και επιστρέφει στο αρχικό του κτίριο, Το 1971 το Δημοτικό Συμβούλιο με απόφασή του το παραχώρησε κατά πλήρη κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο και μετονομάστηκε σε Γ.Ν.Θ. «Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ», μ΄ έναν περιβάλλοντα χώρο έκτασης 31.600 τ.μ. προκειμένου να κτισθεί μια νέα νοσοκομειακή μονάδα.
Στα μέσα του 1984 το κεντρικό κτίριο του Νοσοκομείου μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο χαρακτηρίστηκε από το αρμόδιο Υπουργείο παραδοσιακό και διατηρητέο σαν έργο τέχνης.

Αρχιτεκτονικά στοιχεία

Το Νοσοκομείο είναι διώροφο επίμηκες κτίριο, με τέσσερις πτέρυγες στα τέσσερα άκρα του.   Η οργάνωση τόσο των όψεων όσο και της κάτοψης διέπεται από απόλυτη συμμετρία. Οι αυθεντικές αρχές είναι κλασικιστικές, ενώ χρησιμοποιούνται στοιχεία από τον Κλασικισμό και την Αναγέννηση. Η κάτοψή του ακολουθεί την τυπική διάταξη των παλιών νοσοκομείων της πόλης, ενώ η πρόσοψη αναπτύσσεται συμμετρικά εκατέρωθεν ενός κατακόρυφου άξονα. Ιδιαίτερα διακοσμημένο παρουσιάζεται το κεντρικό τμήμα του κτιρίου με το χαρακτηριστικό προστώο της εισόδου το οποίο είναι κατά έναν όροφο ψηλότερο από το υπόλοιπο κτίριο και προβάλει, όπως ακριβώς συμβαίνει και στο κτίριο του Νοσοκομείου Χιρς (Ιπποκράτειο). Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης η διαμόρφωση των ανοιγμάτων με διακοσμητικό κλειδί ή τοξωτά ανώφλια, οι διακοσμητικές κορνίζες τοποθετημένες περιμετρικά, τα τριγωνικά αετώματα των ακραίων τμημάτων των μπροστινών πτερύγων, το καμπύλο αέτωμα του κεντρικού τμήματος με τις ανάγλυφες φυτικές διακοσμήσεις, η επίστεψη του κτιρίου και άλλα. Αξιόλογο στοιχείο, οι μαντεμένιες κολώνες που τις συναντάμε εδώ και σε ελάχιστα ακόμα κτίρια της πόλης (τις βλέπουμε επίσης και στην Κλινική Νεδέλκου, το κτίσμα στο λιμάνι,  τον Ζύθο στα Λαδάδικα, το Μεταξουργείο Μπενουζίλιο και το Κύρτση Χάνι).

Πηγές: Νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος | ΥΠΠΟ | Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών, Β. Κολώνας

This slideshow requires JavaScript.

Leave a comment