ΟΙΚΟΚΥΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Ιστορία του κτιρίου

Χτίστηκε το 1893, σε αρχικά σχέδια του Ernst Ziller με οικονομικούς πόρους από δωρεά του Ανδρέα Συγγρού και χρηματοδότηση της ελληνικής κοινότητας της πόλης. Είναι γνωστό ως Οικοκυρική Σχολή αλλά και ως το πρώτο σχολείο της πόλης. Το κτίριο συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη της παιδείας στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα τα ίχνη της ίδρυσης και λειτουργίας του Α΄ Γυμνασίου Αρρένων το 1893, οδηγούν πίσω στις αρχές του 18ου αιώνα, στο αλληλοδιδακτικό «Ελληνομουσείον». Μετά από διαδοχικές αλλαγές της θέσης και του ονόματος, αγοράστηκε από την Κοινότητα το οικόπεδο ιδιοκτησίας του Ν. Μαυρουδή, στο οποίο πραγματοποιήθηκε η ανέγερση του νέου Γυμνασίου. Τα αρχικά σχέδια του διδακτηρίου καταρτίστηκαν από τον Ziller, τα οποία αφού κρίθηκαν αρχικά ως ανεπαρκή για τις ανάγκες του σχολείου, στη συνέχεια επεξεργάστηκε ο μαθητής του Α. Καμπανάκης. Τα τελικά σχέδια συνέταξε ο αρχιτέκτονας Κοκκινάκης, τα οποία προέβλεπαν «οίκημα με ημιυπόγειο, αίθουσες διδασκαλίας στο ισόγειο και τον όροφο από έξι και στο ημιυπόγειο δύο με αρκετούς βοηθητικούς χώρους». Το Νέο Γυμνάσιο που ήταν το ανώτερο ελληνόφωνο εκπαιδευτικό ίδρυμα στη Μακεδονία ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1892 και αρχίζει να λειτουργεί το 1893. Το 1913-14 οι μαθητές του φτάνουν τους 231 και έτσι χωρίζεται σε Α΄ και Β΄ Γυμνάσιο, τα οποία συστεγάζονται έως το σχολικό έτος 1917-1918. Την επόμενη χρονιά και με αφορμή την μεγάλη πυρκαγιά του 1917 το Α΄ Γυμνάσιο μεταφέρθηκε στην οδό Βασιλίσσης Όλγας 3, στο κτίριο που έκτοτε ονομάστηκε Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων. Το Β΄ Γυμνάσιο λειτούργησε στο σχολικό κτίριο έως το 1933. Η Οικοκυρική Σχολή Θεσσαλονίκης που ιδρύθηκε το 1939 στεγάστηκε στο κτίριο αυτό έως το 1972. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1983. Αργότερα λειτούργησαν διάφορα σχολεία, με προτελευταίο το 13ο Γυμνάσιο. Την σχολική χρονιά (2019-2020) στο κτίριο στεγάζεται το 1ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης.

Ο Ανδρέας Συγγρός ήταν Έλληνας τραπεζίτης, πολιτικός και εθνικός ευεργέτης. Αρχικά, ασχολήθηκε με το εμπόριο και στη συνέχεια επεκτάθηκε στον τραπεζικό κλάδο, φτάνοντας να δανείζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Ελλάδα. Παράλληλα με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, ασχολήθηκε, λόγω και της φιλίας του με τον Χαρίλαο Τρικούπη, με την πολιτική, εκλεγόμενος πολλάκις βουλευτής. Θεωρείται ένας από τους παράγοντες που συνέβαλαν στη χρεοκοπία της Ελλάδας το 1893, αφού επιχείρησε να αποτρέψει τη σύναψη νέου δανείου από την κυβέρνηση Τρικούπη προκειμένου να του παραχωρηθούν νέα τραπεζικά προνόμια και να καταφέρει να γίνει μέτοχος της Εθνικής Τράπεζας. O Ανδρέας Συγγρός έχει χαρακτηριστεί από τους ιστορικούς ως ο πιο ισχυρός άνδρας της εποχής του μετά το Βασιλιά Γεώργιο Α΄ με αμφισβητούμενο ρόλο και αδιαμφισβήτητο φιλανθρωπικό έργο.
Ο Ανδρέας Συγγρός διέθεσε τεράστια ποσά υπέρ κοινωφελών κα φιλανθρωπικών σκοπών. Κατά τη διάρκεια της ζωής του πραγματοποίησε σημαντικές δωρεές σε ευαγή ιδρύματα, ενώ με τη διαθήκη του κληροδότησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του στο ελληνικό κράτος για την κατασκευή
νοσοκομείων και σχολείων και σε εθνικά ιδρύματα.

Αρχιτεκτονικά στοιχεία

Το κτίσμα αποτελεί ενδιαφέρον δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, με κύριο χαρακτηριστικό τη συμμετρία στις λιτές όψεις, οι οποίες κοσμούνται με αξιόλογα διακοσμητικά στοιχεία. Αποτελείται από δύο ορόφους (δηλαδή από υπερυψωμένο ισόγειο και όροφο) και ημιυπόγειο, ενώ σε κάθε στάθμη
υπάρχουν έξι αίθουσες τοποθετημένες στις δυο πλευρές ενός ευρύχωρου χώρου, στην πίσω πλευρά του οποίου αναπτύσσεται το κλιμακοστάσιο. Το κτίριο είναι απόλυτα συμμετρικό ως προς τον κάθετο στην οδό Εγνατία άξονα. Αντίθετα στην πρόσοψη (βόρεια όψη) και στην νότια όψη εμφανίζει μία εσοχή και μία εξοχή διαστάσεων 2.95 και 3.50 μέτρων αντίστοιχα. Στην εσοχή στην στάθμη του ορόφου το πάτωμα συνεχίζεται μέχρι την ευθεία των τοίχων της πρόσοψης δημιουργώντας έναν ημιυπαίθριο χώρο. Οι διαστάσεις του ορθογωνίου χωρίς την εσοχή και την εξοχή διαμορφώνονται σε 20.45 μέτρα παράλληλα στην οδό Εγνατία και 15.90 κάθετα σε αυτήν. Το συνολικό εμβαδόν του κτίσματος ανά όροφο ανέρχεται στα 327 τ.μ. Το συνολικό ύψος του κτιρίου διαμορφώνεται περίπου στα 15.55 μέτρα αποτελώντας το ψηλότερο κτίριο που πρόκειται να μελετηθεί. Συγκεκριμένα τα ύψη ανά όροφο είναι: 3.15 στο υπόγειο, 4.90 στο ισόγειο, 4.55 στον όροφο και 2.95 στην στέγη (μέγιστο ύψος). Επίσης το κτίριο βρίσκεται περιμετρικά περί το ένα μέτρο εντός εδάφους με εξαίρεση την μία πλευρά της νότιας
όψης στην οποία το υπόγειο επικοινωνεί με τον πίσω αύλειο χώρο. Τέλος δεν διαθέτει έναν μεγάλο ενιαίο χώρο ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.

Το κτίριο ακολουθεί το μοτίβο των κατασκευών της περιόδου έτσι το υπόγειο διαμορφώνεται με αργολιθοδομή, αποτελώντας και την θεμελίωση και οι όροφοι με συμπαγή οπτοπλινθοδομή. Η ιδιαιτερότητα του κτιρίου είναι ότι το πάχος των τοίχων του ισογείου και του ορόφου είναι το ίδιο ενώ όπως στην συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων της περιόδου οι εξωτερικοί τοίχοι είναι παχύτεροι από τους εσωτερικούς. Σε ότι αφορά μεταγενέστερες επεμβάσεις αυτές αφορούν την δημιουργία νέου κλιμακοστασίου από μεταλλικά στοιχεία και την επένδυση των τοίχων με οπλισμένο επίχρισμα εσωτερικά. Συγκεκριμένα για το κτίριο υπάρχει μελέτη από την ΥΑΣΒΕ, καθώς εμφανίστηκαν ρηγματώσεις μετά τον σεισμό το 1978, με βάση αυτήν την μελέτη πραγματοποιήθηκαν μετατροπές και ενισχύσεις στο κτίριο.

Πηγή: ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ, Παναγιώτης Γαβριήλ, Διπλωματική Εργασία, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 11/2019 | odysseus.culture.gr | ΥΠΕΧΩΔΕ Δ-734 α/ 28.11.1983