ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΦΙΞ

Ιστορία του συγκροτήματος

Κατασκευάστηκε το 1888, ως οινοπνευματοποιείο με ιδιοκτήτη τον Μισραχή. Το 1892 εισέρχονται στην διοίκηση και οι οικογένειες Αλλατίνι και Φερναντές. Το 1909, δημιουργείται στην απέναντι πλευρά το παγοποιείο της εταιρίας “Γεωργιάδης και ΣΙΑ” και το 1912 δημιουργεί το ζυθοποιείο “Νάουσα”. Το 1912 το εργοστάσιο των Μισραχή, Αλλατίνι και Φερναντές ξεκινάει την λειτουργία του ως ζυθοποιείο “Όλυμπος” και λίγα χρόνια αργότερα ενώνεται με το ζυθοποιείο “Νάουσα” που βρίσκεται απέναντι. Έτσι προκύπτει το γνωστό εταιρικό σχήμα “Όλυμπος Νάουσα”, με το 40% των μετοχών να ανήκει στον Ιορδάνη Γεωργιάδη και το 60% στους Αλλατίνι, Μισραχή και Φερναντές.

Το βιομηχανικό συγκρότημα άρχισε να λειτουργεί με τέσσερα τμήματα, το βυνοποιείο (το μοναδικό στην Ελλάδα εκείνη την εποχή), το ζυθοποιείο, το εμφιαλωτήριο και το παγοποιείο. Το 1926, η αθηναϊκή ζυθοποιεία “Κάρολος Φιξ”, που λειτουργούσε ήδη στην Αθήνα από το 1864, με τον Βαυαρό βασιλιά Όθωνα να της έχει παραχωρήσει το μονοπώλιο παραγωγής μπύρας για 100 χρόνια, αγοράζει το ποσοστό των Αλλατίνι, Μισραχή, Φερναντές και έτσι ο Γεωργιάδης βρίσκεται συνέταιρος με τον Κάρολο Φιξ. Ο Ιορδάνης Γεωργιάδης και ο γιος του Γιώργος αναλαμβάνουν την διοίκηση του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης. Ιδέα του Ιορδάνη Γεωργιάδη ήταν η δημιουργία του ζυθεστιατορίου Όλυμπος Νάουσα, στο κτίριο που στέγαζε τα γραφεία της επιχείρησης.

Το 1950, ο Αντώνιος Φιξ, αποχωρεί από την οικογενειακή επιχείρηση και δημιουργεί την ζυθοποιεία Άλφα, που το 1961 κυκλοφορεί την πρώτη μπύρα της. To 1959, το συγκρότημα επεκτείνεται, νέα κτίρια προστίθενται, μεταξύ των οποίων το εμφιαλωτήριο με την τζαμαρία που βρίσκεται πάνω στον δρόμο, σε σχέδια του Τάκη Ζενέτου. Το 1963, λήγει το μονοπώλιο και ιδρύεται η ανταγωνιστική εταιρεία Amstel (η οποία σήμερα διανέμεται από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, όπως και η Άλφα) κρίσιμο σημείο για την πορεία της Φιξ. Το εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης λειτουργεί για 20 ακόμα χρόνια, οπότε και εγκαταλείπεται, όταν το 1983 η εταιρεία κηρύσσει πτώχευση και όλη η ακίνητη περιουσία της περιέρχεται στην Εθνική Τράπεζα.

Το 1991, έπειτα από πλειστηριασμό, η οικογένεια Ζαφειρίδη αγοράζει το συγκρότημα με κύριο στόχο την πολιτιστική εκμετάλλευση, ωστόσο, το 1995, το υπουργείο Πολιτισμού χαρακτηρίζει το εργοστάσιο και τον τεχνολογικό εξοπλισμό ως ιστορικά – διατηρητέα κτήρια. Μερικά κτήρια που δεν κρίθηκαν διατηρητέα ενοικιάστηκαν σε ιδιώτες, οι οποίοι συνεχίζουν να τα λειτουργούν σήμερα ως χώρους διασκέδασης και τέχνης.

Ο Κάρολος Φιξ εγγονός του ιδρυτή, έφυγε από την ζωή το 2019, σε ηλικία 92 ετών (γεν. 1927). Η μπίρα Φιξ, σήμερα κυκλοφορεί από την Ολυμπιακή Ζυθοποιία.

Αρχιτεκτονικά στοιχεία

Το βιομηχανικό συγκρότημα «ΦΙΞ» έχει έκταση 28.000 τ.μ. και κάποτε το νότιο άκρο του ήταν η θάλασσα, διαρρύθμιση που έπαψε να ισχύει αφότου φτιάχτηκε η 5η προβλήτα του λιμανιού. Το κτίριο του εργοστασίου είναι σχεδιασμένο με βάση τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά κτήρια του 20ου αιώνα, ενώ στα ίδια πρότυπα έχουν κατασκευαστεί και τα υπόλοιπα κτίρια της γύρω περιοχής. Μύλος, Βίλκα, Σφαγεία και Μουσείο Ύδρευσης παρουσιάζουν τα ίδια μορφολογικά στοιχεία και μαζί με το «ΦΙΞ» αποτέλεσαν την πρώτη βιομηχανική ζώνη της Θεσσαλονίκης.

Τα κτίρια αυτά χαρακτηρίζονται από απλούς στιβαρούς όγκους, λιτές όψεις και έναν κατακόρυφο κεντρικό άξονα συμμετρίας. Ειδικότερα, το εργοστάσιο του ΦΙΞ κατασκευάστηκε από φέρουσα συμπαγή οπτοπλινθοδομή, το χαρακτηριστικό κόκκινο τούβλο. Την εξωτερική όψη διακοσμούν μεγάλες συμπαγείς μεταλλικές πλάκες, οι οποίες δηλώνουν παράλληλα τα σημεία αγκύλωσης με τους ελκυστήρες, που δένουν εγκάρσια και περιμετρικά το κτίριο. Αξίζει να σημειωθεί πως πανομοιότυπες σιδηρές πλάκες συναντώνται και στα κτήρια των Μύλων Αλλατίνι, ενώ τα ξύλινα ζευκτά στα οποία στηρίζεται η στέγη, επικαλύπτονται με γαλλικά κεραμίδια που φτιάχτηκαν επίσης από τα κεραμοποιεία του Αλλατίνι.

Τα παράθυρα και όλα τα ανοίγματα στο κτηριακό συγκρότημα είναι τοξωτά και έχουν μία χαρακτηριστική κορνίζα που προεξέχει και είναι φτιαγμένη από οπτόπλινθους και ένα κεντρικό πλίνθινο κλειδί, ενώ άλλα στοιχεία της μορφολογίας των κτηρίων είναι οι παραστάδες και οι οδοντωτές ταινίες που είναι είτε οριζόντιες είτε στη στέγη. Υπάρχουν ακόμη εγγεγραμμένα αψιδωτά τόξα με κτισμένα παράθυρα, που άλλα είναι μονά και άλλα δίλοβα. Κάποιοι από τους τοίχους είναι επιχρισμένοι σε τόνους της ώχρας, ενώ το σοβάτισμα υφίσταται μέχρι ένα επίπεδο και από ένα σημείο και μετά υπάρχουν μεταλλικοί σκελετοί, για λόγους στατικότητας.

Το κτίριο αποτελεί έναν ενιαίο χώρο με ορθογωνική κάτοψη και είναι κτισμένο έτσι ώστε να ακολουθεί τα στάδια παραγωγής για να είναι λειτουργικό, καθιστώντας το ολόκληρο ως μία μηχανή 11.000 τ.μ. Στο συγκρότημα έχουν ανεγερθεί μεταγενέστερα επιπλέον κτίσματα από οπλισμένο σκυρόδεμα, με το πιο σημαντικό από αυτά να είναι το εμφιαλωτήριο, στα αριστερά της εισόδου του συγκροτήματος. (από Αρετή Τασούλα, voria.gr)

Πηγές: Κάποτε στη Θεσσαλονίκη, Στρ. Σιμιτζής | Θεσσαλονίκη η ψυχή μας, Θεόφιλος Ιωαννίδης |archaiologia.gr| voria.gr/