Ιστορία του κτιρίου
Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1922 και κράτησε 3 χρόνια. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ελί Μοδιάνο, γόνο της μεγάλης οικογένειας των σεφαρδιτών Εβραίων Μοδιάνο. Την εποχή εκείνη, οι Μοδιάνο και οι Αλλατίνι ήταν οι πιο δυνατές και πλούσιες οικογένειες της Θεσσαλονίκης και μαζί διαχειρίζονταν το μεγαλύτερο κομμάτι του εμπορίου της πόλης. Ο Ελί Μοδιάνο, έχοντας σπουδάσει στο Παρίσι, επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη γεμάτος εικόνες και ιδέες. Η αγορά είναι ένα από τα μεγαλύτερά του έργα και χτίστηκε στην πυρίκαυστη ζώνη, στα οικόπεδα 9/2,3,14,15,16, καθώς και τμήμα των οικοπέδων 9/18, 19, 20, ιδιοκτησίας των Ελί Μοδιάνο και Ισούα Λεβή. Στο σημείο εκείνο υπήρχε πριν τη φωτιά η Συναγωγή Ταλμούδ Τορά.
Η αγορά ανήκε στην οικογένεια Μοδιάνο και σε πλήθος μικρών ιδιοκτητών και μπορούσε να στεγάσει έως και 140 καταστήματα. Υπήρξε η Κεντρική Αγορά Τροφίμων της πόλης κατά την ακμή της. Σήμερα, ανήκει σε μεγάλο αριθμό κληρονόμων και η ασυνεννοησία έχει φτάσει το κτίριο σε κρίσιμο σημείο.
Αρχιτεκτονικά στοιχεία
Το κτίριο της αγοράς ανήκει στον εκλεκτικισμό και είναι βασικό δείγμα του περάσματος από τα παζάρια της Οθωμανικής εποχής στα σύγχρονα, κλειστά εμπορικά κέντρα. Επίμηκες, μονώροφο κτήριο με υπόγειο και εσωτερικούς εξώστες (συνολικής έκτασης περίπου 2.707m², με αναλογία μήκους προς πλάτος 2:1, μήκους 70,60m και πλάτους 35,40m.). Κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης σύμφωνα με την οποία οργανώνονται τα καταστήματα της στοάς και η πρόσβαση σε αυτά αποτελεί ένα σύστημα επίμηκων και εγκάρσιων περασμάτων που συνδέουν αρχικά τις οδούς Βασ. Ηρακλείου και Ερμού και κατ’ επέκταση την έξοδο προς την οδό Κομνηνών η οποία έγινε σε μεταγενέστερη φάση. Η κάτοψη του ισογείου συγκροτείται από ένα κάνναβο υποστυλωμάτων, ο οποίος διατηρείται σε όλα τα επίπεδα του κτηρίου διαμορφώνοντας τα τρία κλίτη του. Σε γραμμική διάταξη, εκατέρωθεν των περασμάτων, αναπτύσσονται τα καταστήματα. Η διάταξη αυτή δημιουργεί δύο σειρές πλευρικών όγκων καταστημάτων, εφαπτόμενες στις επιμήκεις όψεις του κτηρίου και τέσσερις κεντρικούς πυρήνες, ο καθένας με δύο σειρές καταστημάτων. Στα ακραία τμήματα του ισογείου διαμορφώνονται ευρύχωροι εσωτερικοί εξώστες, οι οποίοι συνδέονται με τους πύργους που χωροθετούνται στις τέσσερις γωνίες του κτηρίου. Η κάλυψη του κτηρίου επιτυγχάνεται με πολυκλινή στέγη, ενώ την κορυφή διαμορφώνουν τρεις υπερυψωμένοι γυάλινοι φεγγίτες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η διαφορά των επιπέδων της, η οποία γίνεται με υαλοστάσια και κατάλληλο μηχανισμό ανάκλησης, εξασφαλίζοντας στο εσωτερικό του κτηρίου επαρκή φυσικό φωτισμό και εξαερισμό, καθώς και το σύστημα των περίτεχνων υδρορροών στο εσωτερικό του κτηρίου για την απορροή των όμβριων υδάτων της στέγης. Ο υπόγειος χώρος της στοάς οργανώνεται σε επιμέρους αποθηκευτικούς χώρους, ανάλογα με το είδος των προϊόντων. Σε όλο το μήκος της ανατολικής πλευράς της Αγοράς διαμορφώνεται διάδρομος που οδηγεί στο υπόγειο.
Πηγές: Θεσσαλονίκη 1912-2012, Η Αρχιτεκτονική της Εκατονταετίας, Βασίλης Κολώνας | Παράλλαξη | Τεχνογράφημα, τεύχος 396 – Στοά Μοδιάνο Προστασία και ανάδειξη, των: Α. Βλαστάρη, Γ. Κακέ, Φ. Καραγιώργου, Ν. Κορώνη, Κ. Μπόλη, Κ. Σταματοπούλου, Μ. Χατζή, Μ. Νομικού και Α. Αβδελά | http://www.salonikajewisharchitecture.com/
thessarchitecture 